यसरी मनाइन्छ चार दिन सम्म छठ

काठमाडौं– सूर्य पूजा आराधना गरिने पर्व छठ विहीबारबाट विधिवत रुपमा शुरु भएको छ । चार दिन मनाइने छठ पर्वमा सूर्यको उपासना गरिन्छ ।

छठको पहिलो दिन बिहिबार, चतुर्थी दिन अरबा–अरबाइन गरिन्छ । यस दिनलाई नहाय–खाय भनिन्छ । छठको दोस्रो दिन खराना, तेस्रो दिन षष्ठी (छठ) र चौथो दिन पारण गरिन्छ । छठ पर्वका क्रममा गरीने सूर्यको उपासनाले सन्तान प्राप्ति, निरोग्यता, सुख, समृद्धि प्राप्त हुनुका साथै चर्म रोग समेत निको हुने जनविश्वास छ । छठ पर्वका मुख्य दिनहरु यस प्रकार छन्-

छठको पहिलो दिन: नहाए खाए

कार्तिक शुक्ल चर्तुदशीका दिन अर्थात यसपटक कार्तिक १४ गते बिहिबारबाट शुरु भएको छठको पहिलो दिनलाई नहाए खाए भनिन्छ । यस दिन बिहान सबेरै उठेर हात खुट्टाको नङ काट्ने तथा चोखो पानीले नुहाईधुवाई गरी सफा कपडा लगाएर पूजा गरी शुद्ध भोजन गरिन्छ ।

खराना

कार्तिक शुक्ल पञ्चमी छठको दोस्रो दिनलाई खराना भनिन्छ । यसपटक कार्तिक १५ गते शुक्रबार परेको खरानाको दिन नुहाएर चोखो भई साँझपख ब्रतालुहरूले सखरबाट बनेको खीर, लौकाको तरकारी लगायका शुद्ध भोजन ग्रहण गर्दछन् । यस दिनमा एक छाक मात्र भोजन गरी भोलिपल्टको निराहार ब्रतको पूर्वाभ्यास गरिन्छ ।

छठ (अस्ताउँदो सुर्यलाई अर्घ दिने दिन)

कार्तिक शुक्ल षष्ठी अर्थात छठको तेस्रो दिनलाई षष्ठि (छठ) भनिन्छ । यस दिनमा ब्रतालुहरू पानी समेत नखाइ निराहार ब्रत बस्दछन् । सँँझपख नजिकैको पोखरी, तलाउ, इनार, कुवा जस्ता जलाशयमा गई पानीमा डुबेर अस्ताउँदो सूर्यको उपासना गर्दछन् ।

प्रातःकालीन अर्घका लागि केही ब्रतालुहरू रातभर पानीमा बसेर सूर्य नउदाउन्जेल सम्म पूजा गर्दछन् भने कोही प्रसाद चढाएर पानीबाट निस्कन्छन् । यस दिनमा रातभर भजन–कीर्तन र नाचगान हुने गर्दछ ।

पारण (उदाउँदो सुर्यलाई अर्घ दिने दिन)

कार्तिक शुक्ल सप्तमी अर्थात छठको चौथो दिनलाई पारण भनिन्छ । रातभर सूर्यको आराधनामा मग्न भएका भक्तहरूले सप्तमीको उदाउदो सूर्यको उपासना गर्ने दिन ब्रतालुहरूले अञ्जुलीमा पानी भरी जल चढाउँछन् । पूजा सकेपछि पालैपालो ठकुवा भुसुवा फलफुल र मिठाईजस्ता प्रसादहरू अर्पण गर्दछन् । त्यसपछि घरमा गई सूर्यको प्रसाद ग्रहण गरी ब्रत खोल्दछन् ।