दशैँमा दीर्गरोगीले के खाने के नखाने !

काठमाडौँ– दशैँमा प्राय: सबैको घरमा खसीबोका काट्ने प्रचलन छ । दशैँको महाअष्टमीका दिनदेखि घरमा मासु पाक्न सुरु हुन्छ । विजयादशमीपछि कोजाग्रत पूर्णिमासम्म मान्यजनको हातबाट टीका थाप्ने चलन छ । यसरी टीका लगाउन जाँदा पनि कोसेली तथा पाहुनालाई दिइने खानामा मासुकै परिकार बन्ने गर्छन् ।

विशेषगरी दीर्घरोगीहरु उच्च रक्तचाप, मधुमेह, हृदयघात, क्यान्सर रोगका बिरामीहरुले खानपीनमा ख्याल गर्नुपर्छ ।
दशैँमा चिल्लो, बोसोयुक्त र मसला राखेको खाना नखान सुझाव दिएका छन् । विशेषगरी सम्बन्धित विशेषज्ञहरुले दशैँमा के खाने र के नखाने विषयमा दिएको सुझावः

डाक्टर कुन्जाङ शेर्पा (मुटु रोग विशेषज्ञ)
नेपालीहरुको भात धेरै खाने गेडागुडी र झोलिलो खानेकुरा कम खाने बानी छ । त्यसकारण कार्बोहाइड्रेडको मात्रा कम गराउने खाने कुरा कम खानु आवश्यक छ । सागसब्जीको मात्रा बढी सेवन गर्नुपर्छ ।

बोक्सोरिक्त खानेकुरा खाने ।

सकेसम्म बनस्पती र डाल्डा घ्यूबाट बनेका परिकार खानु हुँदैन ।

विशेषगरी दशैँमा मासुका परिकार बढी पाक्ने हुँदा सकेसम्म बोसो बढी भएको मासु कम खाना चिकित्सकको सुझाव छ ।
कुखुराको मासुको बाहिरी छालामा बढी बोसो हुन्छ त्यो नखाने । दूधको तर खानुहुँदैन ।

साथै घ्यू तेलमा बनेका परिकार र मिठाइ कम खाने । तेलको प्रयोग गर्दा सकेसम्म तोरीको प्रयोग गर्नुपर्छ । यदी तोरीको तेल प्रयोग गर्न नसकेको खण्डमा दुइसाता तोरी थप दुइसाता सनफ्लवरमा पकाएको खाने कुरा खानुपर्छ ।

उच्च रक्तचाप भएकाहरुले अचार, पापड मसला नखाने, बट्टामा प्याकिङ गरेको खाने कुरा र अजिनो मोटो नखाने ।

बट्टामा प्याकिङ गरिएको खानेकुरामा सोडियम बढि हुने हुँदा पोटासियम बढी भएको जस्तै फलफूल, सागसब्जीको मात्रा बढाउनुपर्छ ।

त्यस्तै मधुमेह भएकाहरुले चिनीको मात्रा कम भएका खाने कुरा खाने ।

खसी बोका काटेपछि बिहानदेखि बेलुका सम्म साता भरि नै मासु खाने चलन छ । त्यसले रोगीलाइ मात्र होइन निरोगीलाइ पनि असर पुर्‍याउछ ।

दशैँ तिहारको समयमा गंगालाल अस्पतालमा मुटु रोगका बिरामीको चाप खासै हुदैन । मानिसहरुले स्वास्थ्यभन्दा बढी प्राथमिकता चाडपर्वलाइ दिने गर्छन् ।

त्यस्तै छात्ती सम्बन्धि समस्या देखिएँ चिरचिर पसिना आएमा तुरुन्त चिकित्ससँग सल्लाह लिने अथवा नजिकैको स्वास्थ्य चौकी जान उनको सुझाव छ ।

डाक्टर मदन पिया (क्यान्सर रोग विशेषज्ञ)
नेपालमा हरेक वर्ष ५० हजारको संख्यामा क्यान्सरका नयाँ बिरामी थपिने नेशनल हस्पिटल एण्ड क्यान्सर रिसर्च सेन्टरको अनुमान छ ।

केमियो थेरापी र ट्रिटमेन्ट सकाएर घरमा बसेका बिरामीका लागि दशैँमा कुन खानेकुरा कति मात्रामा खाने भन्नेबारे अस्पतालका क्यान्सर रोग विषेशज्ञ डाक्टर मदन पिया सुझाव दिन्छन् ।

रातो मासु सकेसम्म नखाने ।

विशेष गरी जङ फुड, बोसोयुक्त खानेकुरा, आगोमा पोलेको, तेलमा तारेको मासु नखाने ।

बोतलमा प्याक गरिएका खानेकुरा सकेसम्म नखाने ।

मादक पदार्थ, धुम्रपान लगायतले क्यान्सर रोग निम्त्याउने हुँदा यसको सेवन नगर्ने ।

चाडपर्वमा एक/दुइ टुक्रा मासु खाँदा फरक पर्दैन तर धेरै खानु भएन ।

त्यस्तै क्यान्सर भएर निको भएका बिरामीले पनि खानपीनमा ध्यान पुर्‍याउन उनको सुझाव छ ।